Τι είναι η άπνοια κατά τον ύπνο;

Η άπνοια στον ύπνο είναι μία διαταραχή του αναπνευστικού που συμβαίνει κατά τον ύπνο με προσωρινή διακοπή (παύση) της αναπνοής, η οποία διαρκεί λίγα δευτερόλεπτα και επαναλαμβάνεται συχνά.

Υπάρχουν πολλοί τύποι υπνικής άπνοιας, αλλά συνήθως ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για να περιγράψει το Σύνδρομο Αποφγρακτικής Άπνοιας Ύπνου (ΣΑΑΥ), μία κατάσταση κατά την οποία συμβαίνει προσωρινή απόφραξη του αεραγωγού στην περιοχή του φάρυγγα, με αποτέλεσμα την προσωρινή παύση της αναπνοής. Αυτά τα γεγονότα ενδέχεται να εμφανιστούν εκατοντάδες φορές κατά την διάρκεια του νυχτερινού κυρίως ύπνου. 

Τι προκαλεί την άπνοια στον ύπνο;

Οι αποφρακτικές άπνοιες κατά τον ύπνο συμβαίνουν λόγω της υπερβολικής χαλάρωσης των μυών του φάρυγγα (μαλθακή υπερώα, γλώσσα, σταφυλή) που οδηγεί σε σημαντική στένωση του αεραγωγού ως και την πλήρη απόφραξή του. Το αποτέλεσμα είναι η προσωρινή παύση της αναπνοής ολίγων δευτερολέπτων, γεγονός που οδηγεί στην προσωρινή μείωση της παροχής οξυγόνου στους ιστούς. Ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τις διαταραχές στην ρύθμιση των αερίων του αίματος και «ξυπνάει» στιγμιαία, διακόπτοντας έτσι την φυσιολογική αρχιτεκτονική του ύπνου, ενεργοποιεί και πάλι την αναπνοή και ανοίγει τον αεραγωγό. Τα γεγονότα αυτά διαρκούν λίγα δευτερόλεπτα, ωστόσο όταν συμβαίνουν συχνά κατά την διάρκεια του ύπνου, έχουν δυσμενείς συνέπειες στο καρδιαγγειακό κυρίως σύστημα αλλά και σε άλλες λειτουργίες του οργανισμού. 

Πως θα καταλάβω εάν έχω άπνοια στον ύπνο μου;

Πολλοί ασθενείς πάσχουν από άπνοια στον ύπνο και δεν το γνωρίζουν. Πολλές φορές ο/η σύντροφος ή τα παιδιά του ασθενή αναφέρουν στον ιατρό ότι παρατήρησαν ότι κατά τον ύπνο, ο συγγενής τους δεν αναπνέει σωστά; και οδηγούν τελικά τον ασθενή στον ιατρό. 

Tα συμπτώματα είναι ημερήσια και νυχτερινά. 

Στα ημερήσια συμπτώματα, το σημαντικότερο είναι η υπερβολική ημερήσια υπνηλία. Επίσης ενδέχεται να παρατηρείται κόπωση, πονοκέφαλοι κυρίως πρωινοί, ελαφρά απώλεια μνήμης και συγκέντρωσης, μειωμένες επιδόσεις στην εργασία, τάση για έμετο το πρωί ή/και καούρα στον οισοφάγο, κατάθλιψη.

Στα νυχτερινά συμπτώματα, παρατηρείται ροχαλητό, αν και το ροχαλητό από μόνο του δεν σημαίνει για τον ασθενή ότι κάνει άπνοια στον ύπνο, δημιουργείται όμως και αυτό από την στένωση των αεραγωγών. Άλλες φορές ο ασθενής ξυπνάει απότομα από τον ύπνο με αίσθημα πνιγμονής ή έλλειψης αέρα, άλλοτε οι συγγενείς του του αναφέρουν ότι κάνει παύση της αναπνοής του όταν κοιμάται. Άλλοτε το άτομο που παρουσιάζει άπνοιες στον ύπνο υποφέρει ταυτόχρονα από αϋπνίες και αυτό σαν αποτέλεσμα της συνεχούς διαταραχής της αρχιτεκτονικής του ύπνου του. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν νυχτερινές εφιδρώσεις, νυχτερινή ενούρηση και μειωμένη libido ή/και ανικανότητα.

Τι εξετάσεις θα πρέπει να κάνω;

Για την διάγνωση του συνδρόμου, η εξέταση εκλογής είναι η πολυσωματοκαταγραφική μελέτη ύπνου, όπου γίνεται καταγραφή σωματικών μετρήσεων κατά τον ύπνο όπως ηλεκτροκαρδιογράφημα, ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, παλμική οξυμετρία κά..με τη βοήθεια διαφόρων αισθητήρων που τοποθετούνται στο σώμα του ατόμου και στην συνέχεια τα αποτελέσματα της καταγραφής επεξεργάζονται από τον ειδικό και δίνουν ή αποκλείουν την διάγνωση του συνδρόμου. 

Συνήθως οι μελέτες ύπνου γίνονται σε ειδικά εργαστήρια ύπνου σε δημόσια ή ιδιωτικά νοσοκομεία αλλά πλέον γίνονται και με απόλυτα αξιόπιστο τρόπο και κατοίκον. 

Απλούστερη μέθοδος είναι η νυχτερινή παλμική οξυμετρία, που γίνεται κατοίκον και  έχει χαμηλότερο κόστος αλλά δείχνει μόνο μία ένδειξη και δεν αποτελεί κατάλληλο εργαλείο για την διάγνωση. 

Τι συνέπειες έχουν οι άπνοιες στον οργανισμό μου;

Αν και δεν αποτελεί πάθηση, το σύνδρομο αποφρακτικών απνοιών ύπνου είναι μία κατάσταση επικίνδυνη που μπορεί να επηρεάσει πολλές λειτουργίες του οργανισμού και κυρίως την καρδιά, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά συμβάματα. Τα σημαντικότερα είναι μακροπρόθεσμα η εμφάνιση αρτηριακής υπέρτασης, αρρυθμίας ή/και καρδιακής ανεπάρκειας, ωστόσο λόγω της ανεπαρκούς οξυγόνωσης ζωτικών οργάνων κατά την άπνοια στον ύπνο υπάρχει και άμεσως κίνδυνος οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου, εγκεφαλικού επεισοδίου ακόμη και καρδιακής ανακοπής. Άλλες λειτουργίες που επηρεάζονται από το σύνδρομο είναι ο μεταβολισμός, το νευρικό σύστημα με την εμφάνιση πρώιμης γεροντικής άνοιας ή κατάθλιψης.

Σημαντική συνέπεια του συνδρόμου απνοιών ύπνου είναι τα τροχαία ατυχήματα. Η κακής ποιότητας ύπνου έχει ως αποτέλεσμα την κόπωση και την υπνηλία την ημέρα πράγμα που είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο στην οδήγηση, λόγω αυξημένου κινδύνου πρόκλησης αυτοκινητικού ατυχήματος. Πράγματι δεν είναι σπάνιο να προκληθεί κάποιο τέτοιο συμβάνσε ασθενή με σοβαρό σύνδρομο απνοιών ύπνου που οδηγεί και παραμένει χωρίς αντιμετώπιση. Επομένως συνιστάται στους ασθενείς με ΣΑΑΥ να μην οδηγούν έως ότου υποβληθούν επιτυχώς σε θεραπεία. 

Πολλές φορές το σύνδρομο αυτό συσχετίζεται και με κεντρική νοσογόνο με χειρότερη πρόγνωση. 

Πως αντιμετωπίζεται η άπνοια;

Το ΣΑΑΥ είναι λοιπόν μία κατάσταση με σοβαρές συνέπειες στην υγεία και ιδίως στην ποιότητα ζωής και πρέπει να αντιμετωπίζεται σε κάθε περίπτωση ανάλογα με την βαρύτητά του. 

Υπάρχουν γενικά μέτρα που μπορέι να πάρει ο ασθενής για να αντιμετωπίσει το σύνδρομο και στα ήπια στάδια αυτά μπορεί να είναι αρκετά για να αντιμετωπιστεί επιτυχώς. 

Η απώλεια σωματικού βάρους είναι το σημαντικότετο μέτρο σε υπέρβαρους ή παχύσαρκους ασθενείς και επιφέρει σημαντικά οφέλη ίδίως όταν γίνεται με σωστή διατροφή και άσκηση.

Η διακοπή καπνίσματος, η μείωση ή και η διακοπή κατανάλωσης αλκοόλ είναι πολύ σημαντικά μέτρα. Επίσης, καθώς σε πολλές περιπτώσεις οι άπνοιες εμφανίζονται κυρίως όταν τα άτομα κοιμούνται στην ύπτια θέση, θα πρέπει να αποφεύγεται αυτή η θέση και να προτιμάται η πλάγια ή άλλη εναλλακτική θέση. 

Η ιατρική θεραπεία του ΣΑΑΥ, που απευθύνεται σε ασθενείς με μέτριο ή σοβαρο σύνδρομο είναι η χρήση συσκευής συνεχούς θετικής πίεσης αεραγωγών (CPAP), με την οποία τοποθετείται μία μάσκα στο πρόσωπο του ασθενή κατά την διάρκεια του ύπνου του μέσω της οποίας ωθείται αέρας με συνεχή θετική πίεση στους αεραγωγούς, εμποδίζοντάς τους έτσι από το να κλείσουν. Η θεραπεία αυτή είναι απόλυτα αποτελεσματική, θα πρέπει όμως να χρησιμοποιείται καθημερινά στον ύπνο για μήνες ή και χρόνια και ορισμένοι ασθενείς δυσκολεύονται να την συνηθίσουν. 

Υπάρχουν επίσης και άλλες συσκευές όπως οι ενδοστοματικές συσκευές για την διεύρυνση του αεραγωγού αλλά αν και πιο υποφερτές είναι λιγότερo αποτελεσματικές σε σχέση με την CPAP. 

Σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις, η χειρουργική επέμβαση ενδέχεται να είναι η θεραπεία εκλογής όπως σε περιπτώσεις παραμόρφωσης της κάτω γνάθου, οπότε και δημιουργείται μετακίνησή της, ή η μεγάλη πλαστική του φάρυγγα (UPPP), όπου αφαιρείται μέρος της μαλθακής υπερώας και της αμυγδαλής για να διευρυνθεί ο αεραγωγός.